अरे ! ती बालापन

गाउँघरको काम कहिल्यै नसकिने । न आफूले कहिल्यै काम गर्नुपर्ने । हाम्रा आफ्ना बाल्यकाल त्यसै धातुमा कुँदिएका नमेटिने अक्षरजस्ता भएका होइन रहेछन् । त्यो काल, त्यो बुझाइ, समय र परिवेशले हामीलाई पूरै जिन्दगी बाँच्न सिकाएको रहेछ ।

गाउँनजिकै विद्यालय थियो – श्री धाराचौर प्राथमिक विद्यालय । गाउँनजिकै बजारको बोर्डिङमा अक्षर चिन्न थालेपछि मलाई त्यही धाराचौरको स्कुलमा भर्ना गरिदिनुभएको थियो बुबाले । मलाई बुबाले काँधमा बोकेर स्कुल भर्ना गर्न जाँदा मैले के के कुरा सोधें होला बुबाको काँधमा 'हट् घोडा हट्' भन्दै भन्ने कुराको ख्याल छैन ।

त्यतिबेला हामी घरबाटै पिर्का र चकटी बोकेर स्कुल पढ्न जाने गर्थ्यौं ।

सम्झनाको क्यामेरामा त्यति धेरै दृष्य याद हुन नसकेपनि केही सम्झना भने मनको धातुमा कुँदाएर राखिएको रहेछ ।

हामी सबैले अक्षर चिन्न थाल्यौं ।

कथाः कण्डमको खोल 

सम्भवतः २०५० सालतिरको समय हुनुपर्छ । जस्तापाताले छाएको स्कुलमा ६ कोठा थियो । एउटा कोठामा कक्षा दुई थियो । त्यही कक्षाको कुनातिरको लाइनमा ढुंगा र माटो उठाएर बस्न मिल्ने पर्खाल बनाइएको थियो । त्यसैमा चकटी राखेर हामीले पढ्ने गर्थ्यौं ।

त्यतिबेला मैले कहिल्यै सयको नोट देखिन । हामीलाई स्कुल जाने बेलामा २५ पैसादेखि बढीमा ५ रुपैयाँसम्म खाजा खाने खर्च दिनुहुन्थ्यो । त्यो पनि कहिलेकाहीं मात्र पाइन्थ्यो । सधै होइन ।

सबै साथी एकनासका थिए । गाउँमा धनी र गरीबबीचको खाडल त्यति धेरै फराकिलो थिएन । त्यसैले पनि स्कुल आउने सबैजसो विद्यार्थीहरु एकनासका हुन्थे । आर्थिक र उमेरगत हिसाबले हामी सबै एउटै थियौं ।

हाम्रो बेलामा पैसाको घमण्ड गर्न सक्ने स्थिति कहिल्यै आएन ।

त्यो पालामा एक रुपैयाँमा चारवटा काला मिठाइ आउँथे । २५ पैसामा एउटा मिठाइ किन्न पाउँदा पनि म मख्ख पर्थें । कहिलेकाहीं त्यही मिठाइ पनि बाँडेर खानुपर्ने स्थिति आउँथ्यो ।

केही साथीहरु निकै बाठा ।

तिनै बाठा साथीहरु नजिकैको पसलबाट होलसेलमा मिठाइको पोका किनेर कक्षाकोठामा व्यापार गर्न ल्याउँथे । मानौं, पच्चीस रुपैयाँ पर्ने पोको थियो भने खुद्रामा मिठाइ बेच्दा तीस रुपैयाँ हात लाग्थ्यो होला । त्यो पाँच रुपैयाँ त्यतिबेला हाम्रा लागि निकै ठूलो रकम थियो ।

सबथोक थियो ।

पाँच रुपैयाँमा मीठो जेरी खान पाइन्थ्यो । बीस वटा ‘काला मिठाइ’ आउँथे । पिपलगेडी मिठाइ आउँथे । पाँच रुपैयाँमा त एउटा मोटो कापी नै आउँथ्यो नि ।

साथीहरुले कक्षामा मिठाइ बेचेको पैसाबाट कापी किन्थे । र, पढ्थे । हामीले भने घरबाट किन्दिएको कापीका पाना दिएर स्कुलमा बेच्न ल्याएका काफल खान्थ्यौं । पाना बेचेर मिठाइ खान्थ्यौं ।

मान्छे ठूलो हुँदै गएपछि उसले आफ्ना सपनालाई पनि स्थूल बनाउँदै जाने रहेछ । हिजो बाल्यकालमा हामीलाई पाँच रुपैयाँले कति धेरै खुसी दिन सक्थ्यो । अहिले हामीसँग पाँच रुपैयाँ कहिल्यै छुट्दैन । तर त्यति रकमले हाम्रा आधारभूत आवश्यकताले कहिल्यै साकार हुने मौका पाउँदैनन् ।

तर, त्यही पाँच रुपैयाँले गाउँतिरका बालबालिकालाई आजभोलि पनि एक बिहानी खुसी दिन्छ ।

हिजो हामी साना कुरामा खुसी हुन्थ्यौं । जसरी आज पनि गाउँतिरका केटाकेटी स–साना कुरामा खुसी हुन्छन् ।

स्कुलमुन्तिर एउटा होटल थियो । होटलको बाहिरपट्टि सबैले देख्ने गरी राता राता जेरी राखिएका हुन्थे । दिउँसोको बिदामा खेल्न आउँदा सधै तिनै जेरीमा आँखा घुम्थे । फूलमा भमराले आँखा डुलाएझैं । सधै जेरी बेचेर बस्ने बज्यैले हामीलाई उधारोमा जेरी पनि दिनुहुन्थ्यो ।

एक दिनको होइन, केही दिन मोहोर र रुपैयाँको दरमा जेरी चाख्दा त्यो पसलमा मैले पाँच रुपैयाँ तिर्नपर्ने थियो । घरमा के भनेर पैसा माग्नु, जेरी खाएको भनेर मागौं भने गाली खाइने डर । अरु कुनै कारण बाल दिमागले सोच्न सकेन ।

बज्यैले जेरीको पैसा नल्याए स्कुल नआएस् भनेर उर्दी जारी गरेकी थिइन् ।

म बिहानभरी रोएँ । सुरुमा पैसा मागिन ।

आमाले फकाउनुभयो । हजुरआमाले पनि फकाउनुभयो । फकाएर नमानेपछि आमाले बेस्मारी थर्काउनुभयो ।

झोला बोकेर स्कुल जान तयार भएको केटो जान नमानेपछि हजुरआमाले फकाएर सोध्नुभयो, ‘केन रोइराख्यौ भन त । पैसा चाइएको हो?’

म फेरि एकपटक जोडले रोएँ । त्यो रुनुको कारण शायद पिटाइ खान नपरोस् र फेरि रुन नपरोस् भनेर हुनुपर्छ ।

मैले हजुरआमासँग रुँदै भनें, ‘मुन्तिरको पसलमा जेरी खाएको पाँच रुप्पे तिर्न छ । आज नदिए बज्यैले सरलाई भन्दिन्चु भन्नुभओछ ।’

हजुरआमा हाँस्नुभयो । आफ्नो पुरानो भइसकेको पटुकीको फेरोमा बनाएको पोको खोल्नुभयो । एक दुईका नोटहरुको बीचबाट पाँच रुपैयाँ निकालेर दिनुभयो । म खुशी हुँदै स्कुल दौडिएँ ।

अहिले पनि हजुरआमाले भन्नुहुन्छ, ‘सबैभन्दा माया गरेर हुर्काएको नाति तैं होस् । तर तैंले आजसम्म कमाएर मेरा लागि केही ल्याइदेको छैनस् ।’

बेलाबेलामा उहाँले अरु नातिले कमाएर दिएको हिसाब पनि सुनाउनुहुन्छ ।

म सधै झुक्याउँछु, ‘हजुरआमालाई पनि यो नातिले कमाएर दिने बेला आउला ।’

नियतिले झुक्याएको हो कि मैले झुक्याइरहेको हुँ भन्ने चैं म कदापी बुझ्दिन ।

एकपटक स्कुलमा हंगामा मच्चियो । मैले कति कक्षा पढ्थे भन्ने हेक्का छैन । तर हामी कुन कक्षामा बस्ने गर्थ्यौं भन्ने याद छ ।

दिउँसोको टिफिन टाइममा कसैले कक्षामा कापीको पाना ल्याएर आयो । पानामा लेखिएको थियो रे !, ‘यो चिठी मनकामना माताबाट आएको हो, यो चिठीलाई चौबीस ठाउँमा सारेर अरुलाई दिनुभयो भने तपाईलाई राम्रो हुनेछ । यदि चिठी पाएर पनि मतलब गर्नुभएन भने तपाई घर जानासाथ मर्नुहुनेछ ।’

ठ्याक्कै यही व्यहोरा पत्रमा थिएन । र, त्यो पत्रमा मन्त्रसहित पूरै एक पेज लेखेको थियो । मर्ने भयले न त्यो चिठी छुँदा पनि छोइन । झ्याप्प देखेको हुँ । त्यतिबेलाको परिवेशलाई मध्यनजर गर्दै मैले सम्झेको कुरालाई सामान्यीकरण गरेर लेखेको मात्र हुँ ।

चिठीले स्कुलमा हंगामा मच्यायो । सरहरुले होइन भनेको पनि कसैले पत्याएनन् । दिउँसोको बिदाको समय भएकाले विद्यार्थीहरू चारैतिर फिँजारिएका थिए । चिठी पाएकाहरूले कक्षामा आएर झोलामा पत्र राखिदिन थाले ।

कक्षामा पूरै रुवावासी भयो । सरहरुले पनि विद्यार्थीलाई व्यवस्थित गर्न सक्ने स्थिति थिएन । किनकि हामी सबै केटाकेटीमा मर्ने भयले यतिसम्म त्रसित गरेको थियो कि, हामी कसैको कुरा सुन्ने पक्षमा नै थिएनौं । अर्को कुरा त हामीलाई भगवानप्रति पूरै विश्वास थियो । भगवान भनेका जादुगर हुन्, जे पनि गर्न सक्छन् भन्ने कुरा हामीलाई राम्रोसँग थाहा थियो ।

अन्ततः म र मेरो दाइ झ्यालबाट भागेर घर आयौं आफ्नो झोला ल्याएर ।

घर आएर आमालाई बेलिबिस्तार लगाउँदा आमाले उल्टो हप्काउनुभयो । मलाई भने ठूलो कालबाट बाँचेर आएको अनुभव भइरहेको थियो ।

मैले हजुरबाको खुट्टा किन ढोग्ने?

समाज गतिशील छ । समाजका आयामहरू सयमचक्रसँगै बदलिँदै गएका छन् भन्ने कुरामा दुई मत छैन । विचारहरू व्यापक रुपमा छरितो रुपमा चारैतिर फैलिएका छन् । धेरै विचारहरू जन्मिएपछि केही विचारहरू प्रभावमा पर्नु र केही विचारहरू त्यसैको प्रभावले उत्तेजित हुनु कुनै नौलो कुरा होइन ।

नौलो कुरा नभएपनि मैले उनै पुराना कुरालाई आफ्नो धारणा बनाएर ब्लग लेख्ने प्रयत्न गरें । हुन त समाज, संस्कृति र जात अनुसार ठाउँपिच्छे फरक नियम होलान् ।

हो, नेपाल पुरुषप्रधान थियो/छ तर अहिले केही दर्जन सोकल्ड फेमिनिष्टहरूले गर्दा हामीले महिलामाथि गरेका सारा अपराधको अन्याय भएको छ । एक अविवाहित लेखिकाले आफूले सासूलाई ढोग्नुपर्ने हिन्दू धर्मको नियमलाई यसरी व्याख्या गर्नुभयो कि, मानौं धार्मिक संस्कार मानेर सासूहरूले बुहारीमाथि सानोतिनो अपराध नै गरिरहेका छन् ।

एउटा बालक जन्मन्छ । हुर्कन्छ । बा–आमाबाट हुर्काइन्छ । अलि ठुलो हुन्छ । बिहे गर्छ । बिहेपछि श्रीमतीको किचकिच सहन नसकेर आफ्नै बा–आमासँग छुट्टिनुपर्छ । यो पनि त एक प्रकारको हिंसा त हो नि ।

हाम्रो संस्कार पनि बडो गज्जबको छ । छोरीमान्छेलाई आफ्ना हजुरबा, हजुरआमा, बा–आमालाई नमस्ते गरेपनि हुने, तर हामीले भने हरेक दिन बिहान उठेर खुट्टामा ढोग्न पर्ने? यो पुरुषमाथिको अन्याय हो कि संस्कार? संस्कार हो भने त ठीक छ । तर अन्याय हो भने किन पुरुषलाई मात्र खुट्टामा ढोग्न लगाइयो ?

यो जस्तो हुतिहारा तर्क अरु हुनै सक्दैन । हामीलाई संस्कारले दमन गर्न होइन, परिधीमा बाँच्न सिकाएको हो भनेर पनि बुझ्न सकिन्छ । हामीलाई धर्मले नियम सिकाएको छ । ती नियमहरूले हामीलाई जीवन जिउने कला सिकाएका छन् । तर्क नै गर्ने हो भने त पुरुषका पनि कति छन् कति यस्ता दुखेसा ।

पुरुषलाई प्राथमिकता दिएर घरपरिवारले पनि हामीलाई नै विदेश पठाउँछन् । उता श्रीमतीहरू आरामले बसेका हुन्छन् । कतिपय त पधेंरामा जम्मा भएर कुरा पनि काट्छन् । पुरुष उता विदेशमा पसिनाले निथ्रुक्कै भिजेर काम गरेर स्वास्नीका लागि भनेर पैसा पठाउनु परेको छ । यदि श्रीमती आफै कमाउने छिन् भने आधा पैसा मेकअपमा सक्छिन् । बाँकी पैसा सपिङ गर्दैमा सकिन्छ ।

सासूलाई ढोग्न गाह्रो हुने वर्गमा यो समस्या अझ बढी देखिन्छ ।

हामीलाई सानैबाट हलो जोत्न सिकाइन्छ । कोदालो खन्न सिकाइन्छ । पहिरो लगाउन सिकाइन्छ । ठूल्ठूला रड बोक्न लगाइन्छ । त्यसैले त धेरैजसो केटा मान्छेलाई पायल्स हुन्छ ।

त्यतिमात्र होइन । हामीलाई बिहे गर्नुपर्छ भनेर कर गरिन्छ । श्रीमती पाल्न सक्नुपर्छ भनेर सिकाइन्छ । ल ठीक छ, यति त समाजले सिकायो । तर यदि तपाईको आफ्नो हैसियत (सरल भाषामा पैसा र आम्दानीको श्रोत) भएन भने केटी पाउन पनि गाह्रो हुन्छ ।

यति मात्र कहाँ हो र ? समाजमा लैंगिक विभेद पनि उस्तै छ । माइक्रोमा महिला सिट हुन्छ । पुरुष सिट हुँदैन । सरकारी जागिरमा महिला कोटा हुन्छ । पुरुषलाई हुँदैन । छोरीमान्छेलाई अर्काको घर गइदिए हुन्छ । हामीलाई घरमा एउटा कोठा थप्नुपर्छ । बिहेपछि पनि बुढी रिसाएर माइत गइदिन्छे कि भनेर खुब ख्याल गर्नुपर्छ । उसले पकाएको नमीठो भएपनि कति मीठो भनेर खाइदिनुपर्छ ।

सज्जनवृन्द, म तपाईलाई मेरो ब्लगको शीर्षकतर्फ ध्यान आकृष्ट गर्नुहुन हार्दिक अनुरोध गर्दछु । ‘आखिर मैले हजुरबाको खुट्टा किन ढोग्ने?’

हजुरबाको खुट्टा ढोग्नुका लागि पनि कारण चाहिन्छ र? हामीले बाँचेको संस्कारमा बनाइएका केही नियमहरू हामीलाई असहज लाग्लान् । तर नियम भनेको समाजलाई सही दिशातर्फ लैजानका लागि बनाइएको एउटा दायरा मात्र हो । यसले हामीलाई कमसेकम आफूभन्दा ठूलालाई देख्दा शीर निहुराएर सम्मान गर्न त सिकाउँछ । के हामी खुट्टा ढोग्दैमा अपहेलनामा परेका हौं त? कि हामीलाई हिन्दी सिरियलको प्रभाव प¥यो?

तपाई मोबाइल खस्दा पनि त झुकेर नै मोबाइल टिप्नुहुन्छ होला नि । सुन्नभएको होला – ‘फलेको वृक्षको हाँगो नझुकेको कहाँ छ र?’ कहिलेकाहीं गीत पनि हाम्रा विरुद्ध गाएझैं लाग्छ । ‘म झुक्दै नझुक्ने नेपालीको छोरो’ भनेर गीतमा भनिन्छ तर मैले नझुके त आफ्नै बा–आमालाई पनि ढोग्न सक्दिन । कि त यो गीतमा छोरोको सट्टा छोरी हुनुपथ्र्यो ।

एउटा उखान छ – ‘छोरा भए पाल्छन्, छोरी भए अर्काको घर टाल्छन् ।’ ए बाबा ! यो महंगी र बेरोजगारीको देशमा आफैलाई त पाल्न सकिएको छैन भने के गरेर पाल्ने हो अर्काकी छोरीलाई? यति ठूलो रिस्क लिन पनि कम जटिल काम हो?

कसरी पाल्नु भनेर प्रश्न खडा गर्ने हो भने हुतिहारा भन्ने पनि यही समाज हो । पुरुष हेपिएकै हुन् समाजबाट । हो, पुरुष हेपिएकै हुन् ।

हिन्दू धर्मले पनि नेपाली समाजलाई हेपेको नै हो । महिलाका लागि तीज र व्रत छुट्याइएका छन् । सरकारले पनि नारी दिवस भनेर नारीलाई सम्मान गरेको छ । पुरुषहरूलाई भने मजदुर दिवस नै आफ्नो प्यारो दिवस मानेर मनाउँछन् ।

घर परिवारले हामीलाई सानैदेखि उपदेश दिन्छ – ‘आफूभन्दा ठूलालाई सम्मान गर्नू । सानालाई माया गर्नू । परिवार सुखी राख्नू । घर बनाउनू । श्रीमतीलाई सुखसँग पाल्नू । पैसा कमाएर भाइबैनी पढाउनू ।’

यिनै कुराले गर्दा त हामी मान्छे भएका छौं । होइन भने हामी प्राणीभन्दा के कुरामा फरक हुन सक्थ्यौं र !

अन्त्यमा,

नारी र पुरुष बराबर छन् । सबैका बराबर सम्मान र सामाजिक मर्यादा छन् । हाम्रा पूर्वजहरूले निश्चित नियममा हुर्काएर हामीलाई मान्छे बन्न सिकाए । महिलालाई अझ बढी जिम्मेवार बनाउन खोज्नुको अर्थ के हुन सक्छ भने उनीहरूले पुरुषलाई बिग्रन नदिउन् ।

त्यसै भनिएको होइन नि, ‘केटाले चाहे वर्षदिन, केटीले चाहे एकैदिन ।’ समाजमा कतिपय नियम बनाइनुको कारण यो पनि हो । केटाको मन साह्रै नरम हुन्छ । एकैछिनमा पग्लिहाल्छ । समाज सुधारमा महिलाको अझ ठूलो भूमिका हुन्छ भन्ने कुरा बुढापाकाले राम्ररी बुझेका हुन् ।

कृपया उजुरी नगरिदिनुहोला ।

गजल

जून लखेटेर नौलाख ताराहरूको जमात दिएर
थोरै डर फैलाइदियौ तिमीले रात दिएर

ओँठको काम चुम्बन मात्र होला या नहोला
तिमीले संकेत त गरेकै थियौ हात दिएर

त्यो गर्मी, त्यो मौसम र त्यो मात्तिंदो बैंश
झन् के गर्न खोजेको प्रकृति वर्षात दिएर

लामो सास फेरेर नजिक हुनुको अर्थ खोज्दै
किन बालक झैं गर्दियौ नशाको मात दिएर

स्पष्टीकरण

प्रिय प्रेमका दार्शनिकहरू
मैले बरफमाथि कलेजी राखेर
छिया छिया बनाएको हुँ प्रेमको सियोले
आगोमाथि रगतको भुटुन हालेर
भकभकी पकाएको हुँ आलो मुटुलाई
भत्केका मनका पर्खाल टाल्न
केही सपना मुछेको हुँ आँसुमा
ठप्प भएको रगत प्रवाह गर्न
मैले मायाको विष पिएको हुँ जोशमा
शिथिल भएको भावना जगाउन
मैले मृत आत्मालाई आग्रह गरेको हुँ

केही नाटकीय कथन बोल्नु कहिल्यै
नछुट्ने कसमहरू खानु
सम्झौतालाई सम्झौता बनाउनु
यद्यपि प्रेमका तत्वहरू होइनन्
केही मिथकीय भ्रम र केही अमूर्त अर्थ
सायद प्रेमको परिभाषा हो
हुनसक्छ प्रेम एक अपरिभाषित शब्दकोष

त्यही अपरिभाषित शब्दकोषबाट झिकेर
दिलको धातुमा कुदेछु उसको नाम
कन्चटको मध्यभागमा सजाएछु उसको तस्वीर
अलौकिक मसीले लेखेछु गाढा अतीत
बिरानो बाटोमा गाएछु नमीठो गीत
कल्पनाको बालुवामा ठडाएछु एउटा महल
नुनचुकले धोएछु प्रेमको गहिरो घाउ

थाहा छ, ऊ प्रेत होइन
ऊ एक नामुद धोकेवाज हो

उसका कसमहरू सडिसकेका छन्
नमीठो गन्ध आउँछ यादहरूबाट
हत्या गर्न मन लाग्छ इतिहासलाई
साथहरू एकान्तमा चिच्याउँछन्
कल्पनाहरू कालसँग जिस्किन्छन्
यता म भर्खरै काटिएको कुखुरो भएको छु

सम्भावनाको तुइनले बगाएको मनलाई
उसको गतिशीलताले ढपक्कै छोपेको छ
अनैतिक मृगतृष्णाले भ्रमित बनाएको छ
हो, मैले एउटा फगत नि-यात्रा गरें
भ्रमलाई सत्य बनाउने जमर्को गरें
अहिले म सत्यलाई भ्रम बनाउन खोज्दैछु

थाहा छ, ऊ प्रेत होइन
ऊ एक नामुद आत्मा हो

उसमा बगेको छ सुन्दरताको आगो
उडेको छ कामुकताको फिलिङ्गो
र दौडेको छ मनको म्याराथन
उसको मनले केही उमेरहरू सयर गर्दा
सुन्दरता उडेर उजाड हुनेछ
र त्यसपछि ऊ शून्यप्राय हुनेछ
ठ्याक्कै भुइँमा झरेको फूलजस्तै

भुइँमा झरेको फूल, फूल नभएर
उसको उस्तै प्रतिबिम्ब हुनसक्छ
उसको स्पष्टीकरण हुनसक्छ
पूर्व आँकलनको अर्को सत्य हुनसक्छ
अर्थात अत्तर उडेको फूल हुनसक्छ

खुला पत्र

मितिः २०७२ भदौ २४ 
समयः रातको १ बजे

रातको बाह्र बजिसकेको छ । जिन्दगीको एउटा किस्सामा पनि बाह्र बजिसकेको छ । सायद अझै कतै केही धुलोजस्ता सम्बन्धहरु बाँकी होलान् । अझै कतै गुनासोहरु बाँकी होलान् । यत्ति भन्न सक्छु ।

प्रिय तिमी,
मैले तिमीसँगको सम्बोधनको अर्थ गुमाइसकेको छु । सायद मैले कुनै शब्दले तिमीलाई सम्बोधन गरें भने त्यो शब्दको अर्थ बलात्कृत हुन्छ । त्यसैले म तिमीलाई बिना सम्बोधनको एउटा खुला पत्र लेख्दैछु । यो पत्र लेख्नुको कुनै खास कारण छैन । यसै मन लाग्यो । मैले नबोलेका केही भावहरुलाई खुला पत्र बनाएर पठाउन चाहें । अर्थहीन छन् भन्ने थाहा हुँदा हुँदै पनि ।

हाम्रो भेट ट्वीटरमार्फत भएको हो । जिन्दगीमा भेटिएका कैयन साथी आज हाम्रो हातमा छैनन् । सायद सधै साथमा हुँदैनन् पनि । एउटा नहुनु पर्ने भेट भैदियो भन्ने तिमीलाई पनि लाग्दो हो । मलाई पनि लाग्छ । तर हामी यसरी, यो धरातललाई स्वीकारेर छुट्नुपर्छ भन्ने थाहा भएको भए कस्सम म तिमीसँग भेट हुने नै थिइन । सायद जिन्दगीले यो भाग पहिले नै तय गरेर आइसकेको थियो । सायद मैले तिम्रो मन दुखाउनु थियो । सायद तिमीलाई रुवाउनु थियो । तर मलाई कसैको मन दुखाउनु थिएन । कसैलाई रुवाउनु थिएन ।

तिमीले मलाई कुरा बनाउन खप्पिस मान्छेका रुपमा हेर्छौ । तिमीलाई मप्रति घृणा छ । मेरो दुखमा तिमीलाई खुसी लाग्छ । म रुँदा तिमीलाई हाँसो लाग्छ । थाहा छ, म एउटा रिसको कारण बनेर बसेको छु । अतीत सबैको जिन्दगीमा घुम्दै फिर्दै आउँछन् । बन्छन् । जान्छन् । हो, त्यही एउटा अतीत तिमी र म मिलेर जन्माएका हौं ।

त्यो साँझ हाम्रो पहिलो भेट थियो । मलाई बोल्न डर लागिरहेको थियो । तिमी खुलेर कुरा गरिरहेको थियौ । मलाई तिम्रो व्यक्तित्वले खुब प्रभाव पार्‍यो । हामी चिया गफ गर्‍यौं । तिम्रो बोल्ने कलाले प्रभाव पार्‍यो । हामी केही दिन भेट्यौं । मिल्ने साथी बन्यौं । तिमीले भनेकी थियौ – ‘आमाले मेरा साथी भएनन् भनेर चिन्ता गरिरहनु हुन्थ्यो । फाइनल्ली मैले साथी बनाएँ । हजुरसँगको कम्पनी मलाई राम्रो लाग्छ ।’

जब हामी धेरै कुरा गर्न थाल्यौं । जब तिमीले मतलब गर्न थाल्यौ । जब मैले तिम्रो मतलब गर्न थालें । त्यतिखेरै बाट हो मैले तिमीलाई माया गर्न थालेको । तिम्रा बारेमा सोंच्न थालेको । तिम्रो मतलब लाग्न थालेको । तिम्रो आवश्यकता हुन थालेको । सबैभन्दा धेरै माया कतिखेर लागेको थियो थाहा छ ? जतिखेर तिमीले तामाङी गाउँबाट फोन गरेकी थियौ । अब यी कुराहरुको कुनै अर्थ छैन । मैले कहिल्यै आफूलाई एक कुशल प्रेमीका रुपमा स्थापित गर्न सकिन । यो मेरो समस्या हो ।

हामी बिस्तारै भेट हुँदै गयौं । कुराकानी गर्दै गयौं । त्यतिखेरै हो, मैले तिमीलाई प्रेम गर्न थालेको । म विश्वस्त छु, प्रेम तिमीले पनि गर्थ्यौ । मैले त्यसको उचित मूल्याङ्कन गर्न सकिन । किनकि म तिमीलाई पूरै जीवन दिन सक्दिनथें । म तिमीसँग उधारा सपना बाँड्न भन्दा बिल्कुल यथार्थमा रमाउनुपर्छ भन्ने सोंचमा गएँ । मैले तिमीसँग बनावटी कुरा गरेको हुँदै होइन । बरु मैले कुरालाई मनमा नराखी जस्ताको तस्तै तिमीसँग प्रस्तुत गरेको हुँ । सायद यो एक प्रकारको भुल हो । मैले मेरा कुरा मात्र ठुला भनेको होइन । त्यतिखेर तिमीलाई गुमाउँछु कि भन्ने चिन्ता थियो । सायद मैले तिमीलाई आफूलाई भन्दा पनि बढी प्रेम गर्थें ।

बिरामी हुँदा खाना बोकेर ल्याइदिनेलाई मैले कसरी नराम्रो सोंच्न सक्छु? समस्या परेको बेला उचित सल्लाह दिनेप्रति म कसरी कुभलो सोंच्न सक्छु? मेरा दुख सुनिदिएर हौसला दिन एक पात्रलाई म कसरी घात गर्न सक्छु? मैले तिमीलाई पहिले नै भनेको हुँ – ‘मसँग प्रेम गर्ने मुटु छैन ।’

मान्छेमा कमजोरी पक्कै हुन्छ । हो, ममा एउटा रोग छ । आवेगको नियन्त्रण गर्न नसक्नु । मैले यो रोगलाई नियन्त्रण गर्न हर प्रयास गरेको छु । मलाई पनि मेरो मतलब छ । समय नै त्यस्तै बनिदिन्छ त के गर्नु?

जब आफैले विश्वास गरेर कसैलाई मनका कुरा सुनाइन्छ । यो आशा गरिएको हुन्न कि, सम्बन्ध अगतिलो भएपछि उसले कुरा सुनाउँदै हिँडोस् । आफ्नो बेइजत गर्दै हिँडोस् । मरिसकेको सम्बन्धको अब हामीले पूजा गर्नु हुँदैन । विरोध गर्नु हुँदैन । उत्खनन् गर्नु हुँदैन भन्ने लाग्छ मलाई ।

तिमीले मेरी आफ्नै आमाले जत्तिकै माया गरेकी हौ । साथ दिएकी हौ । सायद तिमीजस्तो प्रेमिका अब मैले पाउँदिन पनि । यो मलाई थाहा भएर पनि मैले तिमीलाई जिन्दगी साथ दिन्छु भन्न सकिन । मैले म तिमीलाई एकदमै प्रेम गर्छु भनेर व्यक्त गर्न सकिन । यो मेरो समस्या हैन । इमान्दारिता हो । तिमीलाई मैले साँच्चिकै प्रेम गर्थें । मलाई तिमीसँग मात्र बोल्न मन लाग्थ्यो । हरेक समय म तिम्रो म्यासेजको प्रतीक्षामा हुन्थें । मोवाइलको रिङटोन बज्यो भने पनि तिमीले गरेकी हौ कि भन्ने लाग्थ्यो । तिमीसँग म चौबिसै घण्टा कुरा गर्न चाहन्थें । तिम्रा आँखा हेर्दा मलाई अत्यधिक खुसी मिल्थ्यो । तिम्रो बोली सुन्दा मन हौसिन्थ्यो । जिस्किन मन लाग्थ्यो तिमीसँग । तिमीसँगै हात समाएर यो पूरै संसार घुम्न मन लाग्थ्यो । तिम्रो बाहेक कसैको मतलब लाग्दैनथ्यो । तिम्रो नाम मन पर्थ्यो । तिमीले सपनामा देखें भनेर होस्टेलबाट फोन गरेको दिन म क्या खुसी भएको थिएँ । मलाई तिम्रा हरेक शब्द मन पर्थ्यो । हरेक कुरामा चासो लाग्थ्यो । मैले गरेको प्रेम पागलपनको थियो । यस्तो भाव त कथाहरुमा आउनुपर्ने हो । कथामा पनि त मनमा आएका कुरा लेखिने रैछ ।

म दुखी छु । किनकि यति धेरै माया गर्ने मान्छेलाई मैले खुसी राख्न सकिन । उसको नजरमा राम्रो बन्न सकिन । राम्रो बन्न राम्रो हुनुपर्ने रैछ । सायद म राम्रो बन्न नसक्ने एक भिलेन हो । स्वीकार्नुपर्छ । र मैले तिमीलाई आजैका मितिदेखि मेरो जिन्दगीबाट निकालिदिएँ । तिम्रो खुसीका लागि । तिमी रमाउनका लागि । तिम्रो सुन्दर भविष्यमा काँडा नबन्नका लागि ।

प्रिय तिमी,
हुन त म तिम्रो जिन्दगीबाट हटिसकेको छु । आखिर एकदिन त हट्नै थ्यो । मलाई यसमा कुनै दुखेसो छैन । दुखेसो एउटै कुरामा छ कि, मैले यति धेरै माया गर्ने मान्छेको किन मन दुखाएँ ? मन दुखाउन नहुने थ्यो । थाहा छैन, बेलाबेला मलाई के हुन्छ । किन पागल हुन्छु ।

तिमीलाई थाहा छ, म एक बिमार मान्छे हुँ । मसँग धेरै रोगहरुले जोरी खोजिरहेका छन् । त्यही भएर म धेरै ठुला सपना देख्दिन । किनकि मेरो आयु छोटो छ या कष्टकर छ । म धेरै साथी समूह बनाउन चाहन्न । म एक दुईजना साथीको संगतमा रमाउने मान्छे हुँ । उनीहरुले मेरो समस्या बुझ्दे हुन्थ्यो भन्ने लाग्छ । अरु केही आशा राख्दिन म ।

मलाई संसारकी सबैभन्दा महान मान्छे मेरी आमा लाग्छ । उहाँको माया मलाई सबैभन्दा महत्वको लाग्छ । तर तिनै आमासँग कहिलेकाहीं सानो कुरामा पनि झगडा हुन्छ । पछि पछुतो लाग्छ । के गर्ने, केही आदत त साला साह्रै निर्दयी छन् । दिमागबाट हट्नै नमान्ने । तर मैले तिमीमा तिनै आमाको छाँया देखेको हुँ । तिम्रो चोखो मायामा मैले कालीमाता देखेको हुँ । कस्सम मैले बहुत माया गर्थें तिमीलाई ।

म मौन रहनुको अर्थ यो होइन कि, मेरो तिमीप्रति प्रेम नै थिएन । मैले तिमीसँग भाव नदेखाउनुको अर्थ यो होइन कि, मैले तिमीलाई कति पनि प्रेम गरिन । कहिलेकाहीं एकै वाक्यले आफ्ना मनका सारा भनाइहरु तिमीसामु राख्ने गर्थें । तिमीले त्यसको अर्थ सायद बुझिनौ । तर मैले तिमीलाई एकदमै माया गर्थें । यति धेरै माया मैले जिन्दगीमा कसैलाई गरिन । मैले साइवर लभ गरेकै आधारमा माया भ्रम हो भन्ने बुझेको थिएँ । तर तिमीले मलाई मायाको अर्थ मात्र हैन । धेरै थोक सिकायौ । त्यसैले तिमीलाई एकोहोरो सम्झिरहेको छु अहिले पनि । मेरो दिमागमा तिमी मात्र घुमिरहेकी हुन्छौ । तिमीलाई मैले धेरै कसिलो गरेर मनमा सजाएर राखेको रहेछु ।  जतिबेला पनि तिम्रै याद आउँछ । बिहानदेखि साँझसम्म कतै न कतै कल्पनामा तिमी मेरो साथमा हुन्छौ । सपनामा पनि तिमीसँगै कुरा गरिरहेको देख्छु । अरुसँग कुरा गर्दा पनि तिमीसँग कुरा गरेको जस्तो लाग्छ । तिम्रै याद आउँछ । थाहा छैन, किन म अरुप्रति आकर्षित हुन सकिन । कस्सम मैले झुट बोलेको होइन । मलाई किन यस्तो भयो, मैले कहिल्यै हेक्का पाइन । सायद मेरो कमजोरी तिमीलाई धेरै भन्दा धेरै प्रेम गर्नु हो । प्रेम गरें । भुल गरें । दुख दिएँ । माफी चाहन्छु । म बरु आफू जल्न तयार छु तर तिम्रो खुसी देख्न चाहन्छु । यति धेरै माया गर्ने मान्छेलाई एकै झड्कामा भुल्न सक्ने खुबी ममा छैन । यार, माया प्राप्ति मात्र पनि त होइन नि ।

तिम्रो नजरबाट म गिरिसकेको छु । थाहा छैन, मैले किन यी यावत कुराहरु तिम्रा लागि लेख्छु । जब कुनै मान्छेसँग अब संगत नै गर्नु छैन भने नलेखे पनि त हुन्थ्यो नि । सिधै इग्नोर गरेपनि त हुने हो । तर म तिम्रो नजरमा त्यति विधि पनि गिर्न चाहन्न । मैले तिमीसँग जुनीजुनी मित्रता कायम रहोस् भन्ने चाहेको थिएँ । अब हाम्रो मित्रता बालुवाको घर भइसक्यो ।

जिन्दगीमा कमै मान्छेलाई मात्र माया गरिन्छ । विश्वास गरिन्छ । उसको भर परिन्छ । उसका लागि पागल भइन्छ । ज्यान दिइन्छ । झगडा गरिन्छ । त्यस्तै कम मान्छेमध्येकी एक तिमी हौ । तिमीलाई मैले जिन्दगीभरी साथ दिन सकिन तर रुवाउन चाहन्न । सायद यस्ता कुरा एक अर्थले त तिमीले पनि बोल्नुपर्ने हो । तर तिमी त ‘रुन बन्द गर’ भन्दिन्छौ । कहाँ सजिलो छ र रुन बन्द गर्न ! कसैलाई माया गरियो भने उसका लागि रुन त के ज्यान दिन पनि तयार हुन्छ प्रेमी । ठीक छ । म तिम्रो लागि रुन बन्द गर्न सक्छु । आलापका गीत गाउन बन्द गर्न सक्छु । तिमीबाट धेरै दूर आफ्नै दुनियाँमा जान सक्छु । तर तिमीले पनि एउटा सम्झौता गर्नैपर्छ । बिन्ती, मलाई कुराको विषयवस्तु बनाउन छोडिदेऊ । केही भन्न बाँकी छ भने मलाई नै भन्दा हुन्छ । म बाहेक अरुलाई दुखेसो सुनाएर तिमीले के प्रमाणित गर्न चाहेकी हौ भन्ने थाहा छैन । यत्ति बुझ कि, मैले तिम्रो कुभलो कहिल्यै चिताएको हुने छैन ।

आजको मितिदेखि नै मैले यही पत्रका साथ हाम्रा केही सम्झनालाई कतै टाढा बडेमानको महलमा थुनेर आएको छु । अबका दिनदेखि कुनै पनि तरिकाले तिम्रो जिन्दगीमा अर्घेलो बन्न आउने छैन । तिम्रो मात्र मन दुखेको हैन । मेरो पनि दुखेको हो । तिमी मात्र रोएकी हैनौ । म पनि रोएको हुँ । तिमीले मात्र माया गरेकी हैनौ । मैले पनि माया गरेको हुँ । तिम्रो मात्र गुनासो छैन । मेरो पनि छ । सायद केही न केही स्मरण जिन्दगीभर रहिरहन्छ हामीसँग । तर पनि मेरो तर्फबाट हाम्रो कहानीलाई पूर्णत अन्त्य गरिसकेको छु । मैले गरेका सबै भुललाई माफी गरिदेऊ । जिन्दगीलाई सुमधुर बनाऊ । प्रगति गर । खुसी होऊ । म अबका दिनमा तिमीलाई कहिल्यै पनि माया देखाउने छैन । तर माया गरिरहेको हुनेछु । मैले तिमीलाई नचाहेरै पनि माया गरेको हो । हो, म पागल भएको हो । तिमी नै सबैभन्दा प्रिय लागेको हो ।

अन्त्यमा, हाम्रो सम्बन्धको मृत्यु भइसकेको छ । तिम्रो नयाँ जिन्दगी सुखमय बनोस् । सधै रमाइला पलहरु आउन् । मलाई नराम्रो सोंच्न छोडिदेऊ । मान कि, यो समय जिन्दगीमा आउँदै आएन । मसँग भेट नै भएन । कुराकानी नै भएन । मैले तिम्रो मन नै दुखाइन । यति धैरै मान्यौ भने यो पनि मानिदेऊ – ‘तिमीलाई धेरै भन्दा धेरै माया गर्ने एक प्रेमी थियो । तर उसले तिम्रो मन दुखाएर धेरै टाढा गयो । अहिले मरिसक्यो ।’

अलविदा ।

तिमीलाई माया गर्ने
मधु